Naar aanleiding van het filmfestival van Gent was er via De Morgen het voorbij weekend de arthouse film 'Servants' te zien. Het label 'arthouse film' wijst er al op dat het geen alledaagse mainstream film is. Dit wil niet zeggen dat het geen boeiende prent is. Zeker vanuit een fotografisch standpunt vond ik het een heel interessante weergave, maar daarover verder meer.
Het verhaal situeert zich in een seminarie midden in het communistische Tsjechië van 1980. De koude oorlog woedt vollop. De Berlijnse muur zou pas 9 jaar later vallen. Binnen dit kader worden de studenten voor de keuze geplaatst tussen hun geloof of collaboratie met het communistische regime.
De school zelf probeert zichzelf conform het regime te gedragen uit vrees voor sluiting. Eén directielid heeft wel een ondergrondse kerk, en ander wordt gechanteerd om mee te werken. In die zin staan de directieleden van het seminarie ook voor de twijfel over hoe de school met het regime dient om te gaan. Hierbij wordt tijdens de film ook verwezen naar Pacem in Terris, of Vrede op Aarde, de encycliek van paus Johannes XXIII.
Kiezen de studenten voor de veilige keuze van collaboratie of houden ze trouw aan hun geloof? Dit wordt uitgelicht aan hand van twee studenten die we volgen.
Via Radio Free Europe proberen de studenten nog informatie over het verloop van de situatie in het land naar buiten te brengen, maar de druk van het regime wordt alsmaar groter. De agenten van staatsveiligheid houden alles in de gaten.
Het dieperliggende thema van de film is natuurlijk de rol die de katholieke kerk heeft gespeeld ten tijde van het communistische regime. Maar daarnaast is de film ook een aanwijzing en herinnering aan hoe makkelijk je soms aan verkeerde kant belandt. Nadien wanneer we terug kijken op bepaalde periodes uit de geschiedenis, is het soms makkelijk om een oordeel te vellen over de beslissingen die toen gemaakt zijn geweest door instituten of personen. Maar leven in een samenleving waarin de geheime politie controle heeft over alles, waar zelf je buurman je kan verraden en waarin je elke dag vreest voor je leven, doet je mogelijk andere keuzes maken dan de moreel juiste.
In dit licht is de titel van de film natuurlijk ook niet toevallig gekozen. Het is aan de hoofdrolspelers om te beslissen van wie ze dienaar willen zijn: God of het communistische regime.
Waarom sprak ik dan in de inleiding over fotografie? Meer dan het verhaal of de film zelf, lieten vooral de beelden een diepe indruk na vanuit een fotografisch artistiek standpunt. De volledig film is in zwart-wit en 4:3 formaat, dus geen breedbeeld. Tijdens de film worden er vaak scenes getoond zonder acteurs waarbij het lijkt alsof je naar een foto van een lege ruimte of omgeving aan het kijken bent. Deze beelden zijn meesterlijk gemaakt. Vaak is het contrast tussen licht en donker, de beweging van lijnen en het spel met licht prachtig in beeld gebracht.
Deze film kruipt onder je huid. De manier waarop de regisseur het verfilmt heeft samen de soundtrack geeft een onhaaglijk gevoel. Hiermee wil de regisseur het gevoel van de karakters natuurlijk overdragen. Zij leven in een wereld waarbij de geheime politie overal en altijd aanwezig. Privacy bestaat niet, communicatie wordt onderschept of afgeluisterd, huizen en kamers kunnen zonder reden worden doorzocht.
Servant laat wel degelijk een diepe indruk na en is daarom een aanrader. Indien je niet vertrouwd bent met de koude oorlog en werking van communistische regime, is het misschien wel aangewezen om hier over bij te lezen alvorens de film te zien.
De trailer kan hier terugvinden. Ook voor de volgende twee weken biedt De Morgen telkens nog een film aan.
0 Reacties